Letterlijk genomen, de waarde die jij jezelf toekent. Het beeld dat je op emotioneel niveau van jezelf hebt. Dit beeld kan positief dan wel negatief zijn. Het kan verschillen van het beeld en de waarde die anderen aan je toe kennen. Wanneer iemand zichzelf overwaardeert kan die in situaties terecht komen die hij of zij niet aan kan. Wanneer iemand zichzelf onderwaardeert kan dit leiden tot een belemmering van de eigen ontwikkeling.
Zelfwaardering in de praktijk.
In de praktijk kom ik het zichzelf onderwaarderen nogal eens tegen. Misschien juist wel omdat deze mensen een coach zoeken omdat ze zich belemmerd voelen in hun ontwikkeling. De mensen die de neiging hebben zichzelf te overwaarderen zullen zichzelf minder snel belemmerd voelen. Zij komen doorgaans pas in actie wanneer ze aan lopen tegen kritische feedback van de buitenwereld over het functioneren , gedrag of het simpele feit dat ze het lastig vinden om feeback te ontvangen. Dit uit zich vaak door in de verdediging te gaan, hoog van de toren te blazen of weg te lopen.
Overwaardering versus onderwaardering.
Als mensen mijn hulp vragen, omdat ze het moeilijk vinden om te gaan met kritische feedback, komen we er best vaak achter dat de overwaardering eigenlijk een masker is. Dit is een soort overlevingsmechanisme waarmee de persoon in kwestie zijn eigen onzekerheid wil maskeren. Onzekerheid die dan toch weer vaak voort komt uit een lage waardering voor zichzelf.
Negatieve ervaringen creëren een lage zelfwaardering.
Het is heel lastig jezelf te blijven waarderen wanneer je ervaringen op doet die je een ander beeld over jezelf opdringen. Mishandeling, uitsluiting, pestgedrag, genegeerd worden, niet gezien of gehoord worden. Allemaal ervaringen die helaas vaak voorkomen en die leiden tot een lage zelfwaardering.
Positieve ervaringen verhogen je zelfwaardering.
Positieve ervaringen en contacten zorgen voor de aanmaak van oxytocine ( knuffelhormoon). Dit zorgt voor een gevoel van verbinding en genegenheid. Als je veel van deze ervaringen hebt is het logisch dat je daarmee ook een positiever beeld over jezelf krijgt. Je doet ertoe, je wordt gezien en gehoord, je voelt je verbonden je wordt gewaardeerd.
We zoeken naar bevestiging.
Bevestiging van hetgeen we al denken te weten. Iemand die veel negatieve ervaringen heeft zal voorzichtig zijn in het maken van nieuwe contacten. Dat kan ertoe leiden dat anderen denken dat iemand geen contact wil. De persoon in kwestie wordt dan met rust gelaten. Het gevolg is dat er dan een gevoel van uitsluiting kan ontstaan wat weer bevestigend werkt. Of zoals mijn dochter laatst heeft ervaren. Dat wanneer je iemand positieve aandacht geeft en erbij probeert te betrekken, er een soort claimgedrag ontstaat. Die ene positieve ervaring bevestigd dat je misschien toch iets waard bent en je klampt je daar aan vast. Toen ik dit aan haar uitlegde begreep ze meteen heel goed wat er gebeurde en nam zij mijn tip een naar de ervaringen van het meisje te vragen ter harte.
Vergroten van je zelfwaardering.
Als je voorgaande gelezen hebt lijkt dat heel duidelijk. Ga op zoek naar positieve ervaringen en klaar, toch?
Was het maar zo’n feest. Makkelijker gezegd dan gedaan. Om jezelf te waarderen heb je een gevoel van erkenning en waardering nodig. Het gevoel dat je ertoe doet en van betekenis bent voor anderen. Wat de meeste mensen doen die ik begeleid, is allerlei voorwaarden stellen waar ze aan moeten voldoen om die erkenning en waardering te krijgen. Voorwaarden zoals:
- Ik mag niemand teleurstellen,
- Ik moet aardig zijn,
- Ik moet succes hebben,
- Ik moet veel geld verdienen,
- Ik moet verantwoordelijkheid nemen,
- Ik moet ervoor zorgen dat alles goed gaat,
- Ik mag geen kritiek krijgen,
- Ik moet alles perfect doen,
- Ik mag geen fouten maken,
- Ik mag niet falen,
- Ik mag geen hulp vragen.
Dit uit zich vaak in extreem hard werken en over verantwoordelijk zijn. En dit creëert niet altijd de positieve ervaring die ze nodig hebben om te groeien in hun zelfwaardering. Soms juist het tegenovergestelde omdat de omgeving zich ergert aan dit gedrag en er kritiek op geeft.
Wat dan wel.
Acceptatie is het toverwoord. En hoe kun je nu accepteren dat jij niet voldoet aan al je zelf gestelde eisen? Accepteren is tegelijk vasthouden en loslaten. Laat je voorwaarden en negatieve ervaringen los en omarm wie je bent. Je bent oké. En als het helpt zeg je dat iedere dag tegen jezelf als je in de spiegel kijkt. Daarnaast heeft iedereen heeft één of meerdere personen in zijn of haar leven die onvoorwaardelijk van je houden. Dat kunnen ouders, kinderen, partners, vrienden, mentors, collega’s, leerkrachten of leidinggevenden zijn. Realiseer je dat zij je waarderen om wie je al bent, niet om wie je nog moet worden. Kijk eens naar jezelf door hun ogen. Vraag hen wat zij zien in jou. En het meest belangrijke, accepteer dat, omarm dat, geniet daarvan. Kijk eens of je kunt zien wat zij zien. Zij kennen jouw voorwaarden niet en waarderen je toch.
Tot slot.
Mijn zelfwaardering ging omhoog toen ik twee mensen ontmoette die onvoorwaardelijk bleven zeggen hoe lief, stoer en dapper ze me vonden. Die bleven zeggen hoe ze in mij geloofden en hoe belangrijk ik voor hen was. Net zolang tot ik het zelf ging geloven. Dat is al heel wat jaren geleden inmiddels, maar vandaag ben ik nog steeds dankbaar dat het leven mij deze twee mensen gaf, en dat ik ze kon horen en zien. Ze zijn er nog steeds onvoorwaardelijk als altijd. Daarna zijn er alleen maar mensen bij gekomen die hetzelfde gingen doen. Ik ben ervan overtuigd dat dit een gevolg was de andere blik die ik op mezelf richtte. Sta open voor deze mensen in je leven, luister naar wat zij je te vertellen hebben.
“Jij bent jij, gewoon mens. Niet meer, niet minder, gewoon mens.
Je doet ertoe voor iets, voor iemand, voor jezelf.
Waardeer jezelf om wie je al bent, niet om wat je nog moet worden.
Jij bent jij, gewoon mens”.
People 2 Move