Wij mensen hebben graag controle over ons leven. De hoeveelheid controle die we graag willen verschilt. Zo is de één een echte controlfreak en de ander voelt zich al goed wanneer hij/zij het gevoel heeft een beetje controle te hebben.
Out of control.
Als we het over één ding eens kunnen zijn met elkaar, dan is dat wel het feit dat er dingen zijn die we niet onder controle hebben. Denk bv aan:
• De natuur – bosbranden,tsunamisch, aardbevingen, overstromingen, vulkaanuitbarstingen etc…
• Het leven – Dat wat je overkomt als je andere plannen maakt.
• Gedrag van anderen – Iedereen bepaalt uiteindelijk zelf wat hij wil en doet.
• Emoties van anderen – Emoties komen voort uit je eigen gedachtes.
Wat niet wil zeggen dat wij deze zaken niet enigszins kunnen beïnvloeden. Maar we hebben er geen controle over.
In control.
Gelukkig zijn er ook dingen waar we wel controle over hebben. Denk aan:
• Onze eigen gedachtes – wij bepalen zelf wat wij denken.
• Onze eigen emoties – die komen voort uit onze eigen gedachtes.
• Ons eigen gedrag – wat wij doen en hoe wij op iets reageren komt voort uit onze eigen gedachtes en emoties.
Natuurlijk hebben anderen enige invloed op hetgeen wij denken, voelen en doen. Maar alleen wij zelf hebben hier controle over.
Overleven.
Stel je nu voor dat er iets in het leven je overkomt dat een enorme impact heeft. Een natuurramp, ziekte, verlies van een dierbare, ontslag. Dan is wat ik hierboven heb geschreven allemaal mooi, maar meestal bestaat de controle in een dergelijke situatie uit overleven. Dat kan letterlijk overleven zijn maar ook mentaal overleven. Op de één of andere manier weet ons brein manieren te vinden om ons in overlevingsstand te zetten. Dat je gedrag vertoont dat je anders niet vertoont, of waarvan jij je niet eens voor kan stellen dat je het zou kunnen, alleen om te overleven. Denk aan de Hongerwinter van 1944-1945 waarin de mensen er alles aan deden om aan eten te komen. Zelfs massaal aan de bloembollen gingen om maar te kunnen overleven. Elkaar soms naar het leven stonden om een beetje eten.
Maakbaarheid.
Vandaag de dag leven wij in zo’n welvaart dat wij zijn gaan denken dat het leven maakbaar is. Dat wij zelf alles kunnen controleren. Dat wij zelfs de natuur onder controle hebben. Dat is niet zo, is wel gebleken. Corona heeft ons leven voor een tijd helemaal stil gelegd. En meteen schieten we in oude overlevingsstrategieën, nl het hamsteren terwijl de meeste van ons de oorlog niet eens hebben meegemaakt. Kennelijk worden deze strategieën over gedragen van generatie op generatie. Anderen hebben een brein dat kiest voor ontkenning. Gewoon doen alsof het er niet is. Ook dat is een oeroud patroon. Bij de spaanse griep pandemie in 1918 was er geen enkel land dat maatregelen als quarantaine of lockdown instelde. Alleen Australië, dat als enige land deze pandemie enigszins buiten de deur wist te houden.
Iedereen zijn eigen controle.
Wat ik maar wil zeggen is dat controle mooi is, maar wanneer het op overleven aankomt heeft iedereen zijn eigen strategie. Daar kunnen we van alles van vinden maar dat komt dan vooral voort uit onze eigen overlevingstrategie of onze behoefte aan controle. Want zeg nu zelf, wie van jullie heeft de afgelopen tijd iets gevonden van zijn eigen gedrag. Ik beken meteen dat mijn angstige gevoel van hetgeen ons nu overkomt mij ook niet altijd uitnodigt tot verstandig gedrag. Laat staan dat ik het gevoel heb dat we dit ooit überhaubt onder controle krijgen. Ik probeer alleen mijn best te doen dit zo goed mogelijk uit te zitten, me aan de regels te houden, verstandige keuzes te maken en te vertrouwen op een nieuw evenwicht. Want dat is waar ik in geloof, dat de natuur zijn eigen evenwicht hervindt. Maar ja………die gedachte kan net zo goed een overlevingsstrategie zijn en loslaten is ook een vorm van controle.
Je hebt niets onder controle.
Behalve jezelf dan. Je bepaalt zelf wat je denkt, hoe je reageert en wat je doet. Wanneer dingen je overkomen in het leven is dat hetgeen waar je op terug kunt vallen. Hoe ga ik om met deze situatie. Wat denk ik ervan, waardoor voel ik wat ik voel en wat kan ik doen om hiermee om te gaan. En nu ik inmiddels vijftig ben heb ik geleerd dat er nog een toverwoord bestaat. Acceptatie!
Het helpt ontzettend wanneer je kunt accepteren dat je het leven niet onder controle hebt. Dat je op de meeste zaken geen invloed hebt. Dat je meer energie krijgt en minder angst ervaart wanneer je dat accepteert en je richt op jezelf en je eigen gedachtes en gedrag. Ik wens je veel rust en wijsheid.