Wordt jij ook erg onrustig bij een blik op bovenstaande foto? Het is ongeveer zoals de werkkamer van manlief eruit ziet. Ik betrap mezelf erop dat ik zo af en toe de deur dicht doe om die impuls te kunnen bedwingen. De impuls om op te ruimen, orde te scheppen en overzicht te creëren. Ik zal het maar eerlijk toegeven, ik heb graag een beetje orde en structuur om me heen. Dat geeft mij het gevoel dat ik dingen onder controle heb. Chaos om me heen betekent meestal ook chaos in mijn hoofd. En die leidt in mijn geval niet tot creativiteit maar tot een onoverzichtelijke brij van gedachtes. Een beetje orde om me heen geeft ruimte in mijn hoofd die ervoor zorgt dat ik me kan concentreren, maar die zorgt er ook voor dat ik in staat ben om te ontspannen. Om mezelf uit te zetten zeg maar.
Chaos in het algemeen
Chaos wordt in het algemeen omschreven als een situatie van totale wanorde en verwarring waarin iemand het overzicht kwijt is. Hé…………dat herken ik. Maar het woord chaos stamt af van de oud Griekse kosmogonie waarmee een vormloze ruimte van waaruit al het bestaande is ontstaan wordt aangeduid.
Een aantal jaren geleden heb ik voor mijn HBO jaar organisatie psychologie een onderzoek gedaan binnen een organisatie die managen op basis van de chaos theorie. Om hiermee aan het werk te gaan moest ik mij verdiepen in de chaostheorie. Dus heb ik mij ingelezen. In het kort komt het erop neer dat chaos denken uitgaat van het principe dat uit chaos vanzelf nieuwe structuren ontstaan. En dat deze structuren op een organische wijze ontstaan zodat ze veel beter werken dan een oplegde structuur. Dat betekent dat wanneer je nieuwe structuren wilt, je wilt iets veranderen, dat je de orde die er tot dan toe was moet verlaten. Het loslaten van de bestaande orde en het toelaten van chaos is niet de gemakkelijkste opgave die er is, althans………niet voor mij en ook niet voor de gemiddelde manager of medewerker. Hou je wel van een zekere chaos dan heb je over het algemeen moeite om structuur aan te brengen in je werk of leven. Ben je vaak met meerdere dingen tegelijk bezig, maar ben je een kei in het genereren van ideeën en flexibel in het meebewegen met een veranderende omgeving. Uitzonderingen daargelaten.
Chaos en zelforganisatie.
Als coach begeleid ik o.a teams bij zelforganisatie. Met zelforganiserend werken proberen de meeste organisaties zich zo te organiseren dat zij mee kunnen bewegen met een veranderende wereld. In mijn ogen kun je zelforganisatie ook zien vanuit het chaos denken want…..men moet de oude orde en structuur loslaten en chaos toelaten om zo ruimte te creëren waarbinnen nieuwe orde en structuren kunnen ontstaan.
En laten we nu eens niet denken dat het makkelijk is om dat te doen. Hoe groter de chaos die ontstaat, hoe meer de organisatie in verwarring is, hoe groter de behoefte om terug te keren naar orde. Teams, medewerkers en managers kunnen dan twee dingen doen.
1. Zo snel mogelijk een nieuwe orde creëren.
2. Zo snel mogelijk terug naar de oude orde.
Nu zijn er binnen die organisatie waarschijnlijk 3 categorieën mensen. ( zonder volledig te willen zijn of mensen te willen stigmatiseren)
1. Mensen die de chaos kunnen creëren en die er zelfs creatief van worden. De types die houden van dynamiek en verandering en het beïnvloeden ervan.
2. Mensen die behoefte hebben aan overzicht en rust en vinden dat er teveel veranderd wordt binnen de organisatie. Wat goed gaat moet je niet veranderen.
3. Mensen die chaos kunnen verdragen en die praktisch vorm kunnen geven aan een nieuwe orde. Types die houden van opruimen, sorteren wat bewaard moet worden en de rest weg doen, wat nieuwe dingen erbij doen, die het frisse lentegevoel creëren.
Hoe komen we uit de chaos.
Vluchten kan niet en ontkennen heeft geen zin. Het is een feit dat de wereld veranderd en dat je soms mee moet om te kunnen overleven. Het is een feit dat je niet alleen types 1 en 3 in je organisatie hebt, maar ook types 2. Het is net als in de natuur, we doen wat nodig is om te overleven. De drie types kunnen uitstekend samenwerken wanneer ze niet in paniek raken. Daarin is het van het grootste belang dat we accepteren dat we anders zijn en dat we dus ook iets anders nodig hebben om te kunnen dealen met verandering. Dat er ruimte en tijd is voor het proces van verandering. Dat ieder type binnen je organisatie bepaalde kwaliteiten heeft die in een bepaalde fase van de verandering belangrijk is. Dat ieder type ook valkuilen heeft die in een bepaalde fase van de verandering niet helpend zijn.
Laten we accepteren dat het niet gemakkelijk is en vertrouwen houden in dat het “goed” komt. Ook als we nog niet weten hoe dat “goed” er dan uit ziet. Het is een feit dat chaos zich wil ordenen. Maar de één zijn orde is niet die van de ander. Samen een nieuwe orde en structuur vinden kost meer tijd dan in je eentje nieuwe orde en structuur vinden. Het is een organisch proces dat de organisatie naar een hoger niveau van complexiteit brengt. En het is zelfordenend als we maar in staat zijn los te laten. Ieder eigenaar van zijn eigen chaos.